Shiatsu

De oorsprong

Shiatsu (shi – vinger, atsu = druk) is een manier van lichaamstherapie of massage waarbij hoofdzakelijk gewerkt wordt met de druk op de meridiaanpunten van het lichaam.

Het is vrij eenvoudig voor te stellen hoe shiatsu is ontstaan is, enkel door te denken aan wat men doet wanneer men pijn heeft of zich ‘niet fijn’ voelt. De natuurlijke reactie op pijn is het plaatsen van de hand op de pijnlijke plek of erover wrijven en te drukken. Shiatsu is eigenlijk niet meer dan een ontwikkelde, concreet gemaakte en complexere manier van deze instinctieve vorm van genezen.

In China bestaat Shiatsu waarschijnlijk al 4000 jaar, maar onder de naam acupressuur of tuina. Rond 200 v Chr. kwamen Japanse monniken naar China en leerden daar de kunst van het helen met tuina. Zij namen die kennis mee naar Japan en ontwikkelden die daar verder onder de naam Shiatsu. De Shiatsu in zijn huidige vorm is dus ongeveer 2000 jaar oud. Deze manier van helen kreeg een breder draagvlak in de jaren 50 en veroverde toen ook Europa. In Japan is de opleiding tot klassieke Shiatsu-therapeut gereguleerd door de overheid, maar ook van de Belgische overheid kun je een subsidie krijgen.

Wat doet het?

Shiatsu kan onregelmatigheden in het lichaam corrigeren, helpt om gezondheid te behouden of te verbeteren en kan bijdragen tot de genezing van bepaalde ziekten. In Shiatsu doet men dit door het stimuleren van de Ki-stroom, de universele levensenergie, waaruit volgens de Chinese filosofie ‘yin’ en ‘yang’ en alle het overige ontspringen. Wanneer deze energie minder goed stroomt, kunnen er op bepaalde plaatsen problemen ontstaan. Daarom stimuleert men de Ki (of ‘chi’ in China, of ‘prana’ in India) door het masseren van de meridianen en de banen waarlangs de levensenergie stroomt.

Eigenlijk komt het er op neer dat Shiatsu wordt gebruikt om de eigen genezende krachten van het lichaam te stimuleren.

Behandeling

Bij een Shiatsu-behandeling worden de handen, ellebogen, knieën en voeten gebruikt om druk uit te oefenen op specifieke plaatsen op het lichaam. Hierbij wordt door de behandelaar niet met spierkracht gewerkt maar wordt het eigen lichaamsgewicht gebruikt om druk uit te oefenen. De behandelingen zijn met name gericht op fysieke symptomen en het corrigeren van fysieke onbalans.

De punten waar tijdens een behandeling op gedrukt wordt, komen overeen met de punten die in de Chinese geneeskunst bekend staan als punten op de meridianen (acupunctuurpunten). Maar in tegenstelling tot de uit de Chinese geneeskunst bekende methoden acupunctuur en acupressuur waarbij specifieke, gedefinieerde punten op de meridianen gestimuleerd worden voor het behandelen van een aandoening, wordt bij Shiatsu op alle punten, die met een meridiaan overeenkomen, druk uitgeoefend.

Er zijn verschillende stijlen binnen Shiatsu. De zogenoemde klassieke Shiatsu werkt vooral met de klassieke meridianen die men ook bij acupunctuur gebruikt. Door de jaren heen hebben veel leraren hun eigen specialisatie ontwikkeld die na verloop van tijd zijn uitgegroeid tot een specifieke stijl binnen de Shiatsu.

Kenmerken van de klassieke vorm van Shiatsu zijn:

Massage wordt alleen gedaan met de blote handen (in de moderne stromingen worden ook de ellebogen, knieën of voeten gebruikt);

Er wordt alleen druk uitgeoefend aan het oppervlak van het lichaam (sommige nieuwere stijlen gebruiken ook wrijvingen en het uittrekken van de armen en benen).

Men blijft geheel gekleed (in nieuwere stijlen alleen als dat gewenst is).

Klachten blijvend weg?

Helaas moeten we hierbij vermelden dat ook Shiatsu geen ‘toverstokje is’. Onze lerares vertelde het ons zo: ‘Een ‘kraker’ (chiropraktor of osteopaat) werkt op de botten en zet deze weer zoals ze zouden moeten staan. Dit in de wetenschap dat de spieren zich hier weer naar gaan voegen. Bij de Shiatsu werken we niet op de botten maar op de spieren en weefsels om de botten heen. We geven deze weer de ruimte die ze nodig hebben, waarna de botten zich vanzelf zullen voegen’.

Beiden principes kloppen en zullen ook werken (het is maar net waar je voorkeur ligt), maar voor al deze behandelingen geldt dat ze ‘een beperkte houdbaarheid’ hebben zolang de oorzaak van de disbalans niet weggenomen wordt.

In de praktijk betekent dit, dat je jezelf na een behandeling (of enkele dagen erna) veel lekkerder voelt of minder pijn hebt, maar dat effect wordt helaas minder naarmate de tijd verstrijkt. Voor zaken die nog opgelost kunnen worden, is het dus belangrijk om ook de oorzaak te vinden van het probleem. Voor bekende en uitbehandelde klachten kan een regelmaat van behandelingen pijn verminderen en mobiliteit vergroten.

Tot slot:

Zelfs nu Shiatsu behandelingen in veel Europese landen door zorgverzekeraars steeds vaker worden vergoed, moet nog steeds gesteld worden dat de werkzaamheid van Shiatsu (net als acupunctuur, chiropraxie en osteopathie) niet wetenschappelijk is bewezen. Dergelijke alternatieve geneeswijzen zijn ook heel moeilijk te bewijzen, omdat het onmogelijk is om naast een experimentele groep ook (ongemerkt) een placebogroep te behandelen, zoals bij medicijnen. En hoewel veel onderzoeken hebben aangetoond dat bijna alle testpersonen zich ‘beter/lekkerder’ voelden na een behandeling, blijft dit een subjectieve persoonlijke ervaring die niet wetenschappelijk genoeg te meten en te vergelijken is.